การส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนต่อการจัดการน้ำดิบเพื่อการผลิตน้ำประปา

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ1) สร้างแนวทางที่สามารถส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนต่อการจัดการน้ำดิบเพื่อการผลิตน้ำประปา และ2) เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนการอนุรักษ์และฟื้นฟูแหล่งน้ำใน เขตพื้นที่แม่น้ำพุมดวง จ.สุราษฎร์ธานี โดยการศึกษาได้ใช้รูปแบบการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ใช้ข้อมูลการสำรวจซึ่งได้มาจากการใช้แบบสอบถามและสัมภาษณ์นำผลที่ได้มาประมวลผลข้อมูลและวิเคราะห์หาข้อสรุป ส่วนที่ 1) การศึกษาระดับการมีส่วนร่วมของประชาชนต่อการจัดการแหล่งน้ำและคุณภาพน้ำ โดยใช้กลุ่มตัวอย่างคือประชาชนจำนวน 400 ครัวเรือน และใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในการวิจัย วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติได้แก่ ค่าเฉลี่ย ความถี่ ร้อยละ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน t-test , F-test และสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ของเพียร์สัน พบว่าการศึกษาระดับการมีส่วนร่วมของประชาชนต่อการจัดการ แหล่งน้ำ ประกอบไปด้วย 4 ด้านดังนี้ 1) การมีส่วนร่วมด้านกายภาพอยู่ในระดับปานกลาง (X=2.68 S.D.=0.80) 2) การมีส่วนร่วมด้านความคิดอยู่ในระดับปานกลาง (X=2.55 S.D.=0.84) 3) การมีส่วนร่วมด้านอารมณ์ ( X =2.55 S.D.=0.84) อยู่ในระดับปานกลาง 4) การมีส่วนร่วมด้านความเป็นเจ้าของ (x =3.04 S.D.=0.74) อยู่ในระดับปานกลาง ส่วนที่ 2 การเพิ่มกลุ่มตัวอย่างที่เป็นผู้นำชุมชนที่ใช้น้ำบริเวณริมแม่น้ำพุมดวง จำนวน 20 คน ใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในการวิจัยและสร้างคู่มืออย่างง่าย “คู่มืออย่างง่ายในการรณรงค์ดูแลและรักษาคุณภาพน้ำในพื้นที่แม่น้ำพุมดวง” เพื่อช่วยรณรงค์ให้ประชาชนในท้องถิ่นดูแลอนุรักษ์แหล่งน้ำ และใช้เป็นแหล่งความรู้ให้ประชาชนในการใช้ประโยชน์แหล่งน้ำต่อไป โดยแจกจ่ายให้ประชาชนกลุ่มตัวอย่าง (ผู้นำและประชาชนในพื้นที่) ได้เรียนรู้และติดตามประเมินผลการมีส่วนร่วมที่ได้ส่งเสริมผ่านเล่มคู่มืออย่างง่าย ผลการวิจัยในส่วนที่ 2 พบว่า จากการลงพื้นที่สำรวจแหล่งน้ำและการใช้น้ำ โดยการพบปะพูดคุยกับประชาชนในพื้นที่ พบว่ามีปัญหาเกี่ยวกับแหล่งน้ำที่นำมาใช้อุปโภคบริโภค เช่น น้ำมีสีขุ่น มีกลิ่น เกิดตะกอน ไม่สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้ และประชาชนในพื้นที่ยังขาดความรู้ในการมีส่วนร่วมในการดูแลแหล่งน้ำ จากการสอบถามประชาชนส่วนใหญ่ในพื้นที่ พบว่า มีความต้องการที่จะอนุรักษ์และดูแลรักษาแหล่งน้ำ เพื่อตอบสนองความต้องการการใช้น้ำต่อไปในอนาคตอยู่ในระดับมาก (4.20±0.83) และประชาชนส่วนใหญ่มีความพึงพอใจใช้วิธีการรณรงค์แบบให้ความรู้ผ่านคู่มืออยู่ในระดับมาก (3.6±1.07) มีความพึงพอใจต่อส่วนประกอบในคู่มือการรณรงค์ดูแลแม่น้ำพุมดวงอยู่ในระดับมาก (4.11±0.92) และผลจากการประเมินคู่มืออย่างง่ายเพื่อการรณรงค์ดูแลแม่น้ำพุมดวง ประชาชนมีความเข้าใจเกี่ยวกับลักษณะน้ำ การตรวจเช็คคุณภาพน้ำ ขั้นตอนวิธีการดูแลแหล่งน้ำ รวมถึงผลกระทบต่าง ๆ อยู่ในระดับมาก (4.42±0.49) ประชาชนมีความพึงพอใจต่อส่วนประกอบในคู่มือในระดับมากที่สุด (4.58±0.55) เนื่องจากเล่มคู่มือมีเนื้อหา ความรู้ อ่านแล้วเข้าใจง่าย ประชาชน สามารถนำความรู้และวิธีการจัดการน้ำที่ได้จากคู่มือ ไปใช้แก้ไขปัญหา และป้องกันผลกระทบที่จะเกิดขึ้นกับคุณภาพน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภคได้จริง